top of page

Kokborok Ni Laibuma Tei Tabukni Buchimung Tripura Haste-o

Kokborok Tiprasarokni mani kok. Bharat Hakotorni Salka-Salgra bwkhak khopjaknai Hasterokni bisingo Tripura Haste kaisa. O Tripura Hasteni kwbangkuk Tiprasarokno o Kokborokbai kok sanairok. Tiprasarokni bisingo Debbarma, Tripura, Reang, Jamatia, Koloi, Rupini, Noatia, Murasing tei Uchoi o kaichuku (9) Dophani borokrokno Kokborokbai kok salaio. 1979 AD bisini 17th January salmario Tripura haste haphangni kok hwnwi Assembly o gosimung rwjago tei 19th Januarykhe Gazette notification ongkhoro. A jorani simi Bisibrum 19th January phaikhe Kokborok Day celebration Kokborok sanai tei kubun dophani borokrokbo khatunglaiwi Celebrate khwlailaio.

Tripura hasteni Ujjayanta Palace. Photo credit: Wikipedia

Kwcham kokrokni bisingo Kokborok bo kaisa hwnwi saui manjago. Kokborokni laibumano naina thangkhe hayungni kokbosong kotor tei kwcham Sino-Tibetan kokbosongo khopjaknai kaisa kok. Kokno twiwi chernai tei rutuk kutuk khwlainai elem kwrwngrok samanitwi Kokborok Sino-Tibetan kokbosongni bedek Tibeto Burman, Assam Burmese, Bodo-Naga tei Bodo kokdek o khopjago hwnwi saui manjago. Bodo, Dimasa, Garo tei Kokborok kok belaino samlalai tei nukhung kaisani kok. Kok wngkha kusung kusung jora romwi Kokborok khukbai khugo sajagwi simi phailiya. Tipra dopharok, tei Tipra Ha bubagrarok Kokborok sauino 500 bisi o hano naikolwi hoda, dopha khaui phailaimani mukumo nukjagwi tongo. Rajmalano rwgwi naikhe Tripura hao 184 bubagrarok o ha naikolwi phaikha. Bisi bisi romwi bubagrarok ha naikolwi phaimani jotto Kokborokbaino samung humung tei kok salai phailaikha. Phiyaba jora kaisao bubagra nukhungo Bangla, Manipuri kok sajakmabai Kokborok kok sanai tei naikolnai kwrwi wngwi thangkha sana thangkhe Kokborok komortwtwi.


Tripura Hani paithak bubagra Bir Bikram Kishore Manikya Bahadur Debbarma baithangni mani kok Kokborokno hamkrai khwlaithani samung tangna joraono 1947 AD bisio chwngno tei i hano yakarlangkha. Bubagra thwimani ulo teibo pisapiring wngwi Kokborok bubagra nukhungo sajakliya. Bangla kokno sajagwi tongkha. Bubagra thwimani ulo ishri saichung susu ha naikolwi manyanibai 1949 Bisini 15 October salmario Tripura Indiabai halok manjuo tei Tripura ha Indiani bwsasa haste wngwi thankha. A joroni simino kusung kusung tei kwchamkuk sajagwi, sinijagwi tongnai Kokborok kok Bubagra nukhungo, agulio kwmatwtwi wngkha. Kami, amchaio tei Hachwk o tongnairok simino Kokborok salaiwi tongsio. Abono nugui Tipra dophani kisaswk si kwrwng, wansok kwrwngrok Kokborokno mwthangwi toninani, hamkraio tubunani samungo ongkhorlaikha. Paithago 1979 AD bisini 17th January salmario Tripura Assembly o Hasteni kok hwnwi gosimung rwjakkha. A jora Tripurani Chief Minister wngkha Nripen Chakravarti tei Education minister wngkha Dasarath Debbarma.


Kokborok tabuk Tripura haste haphangni kok. Tripura hasteo Kokborok sanai borok bangmani mari 12 lakhs ahai nukjago 2011 bisini luku lekhamungno rwgwi naikhe. Tripura hasteno karwibo Kokborok sanairok Indiani Assam tei Mizoram hasterogono tongmani nukjago tei India Hakotor ario tongnai Bangladesh Hakotorobo tongmani nukjago. Kok wngkha o tabuk Kokborokno Tripura haphang bwswk joratwi naikol tei bwswk joratwi promote khwlwiwi tong chwng naiwi naikhe nugui mano Kokborok 1979 bisio Haphangni kok hwnwi gosijakbo phiya tabukbo Kokborokni samung khwlaijakna tongmaswk khwlaijakyakho tei sogwirwna nangmao sogwiyakho. Bisibrum 19th January phaikhe Haphang salsani bagwi rang lakh lakh swbaiwi panda khwlai swbaio, tomung o rangrokni kubuino Kokborokni hamkraio dasonkhe Kokborok teibo kuchugo kasakhamu.


Kokborokni kisaswk tabukbo haphang khwlaiyakho aboni phunukmarirokno kisaswk phunukna thangkhe gilamano nukjago:

  • Tabukbo officeni signboard o Kokborokbai thepajakyakho, jotto office o Kokborokno samung khwlaijakya

  • Primary school o tabukbo regular phwrwngjakya, Kokborok teacher twlangjakya, College o Asst. Prof. kwrwi, honours subject kwrwi.

  • Govt. officeni saklaimung Kokborokbai saklaijakya abohai teibo kwbangma Kokborok Haphangbai naikoljakyakhe nukjakamani swkang jorani simino nukjagwi phiao.

Phiyaba, Kokborokni hamkraibo kisale hwnwi manya Kokborok kokrwbaio, swrwngmungo tabuk bwskang agoklaiwino tongmani nukjagwi tongo. 22 ahai Govt. Degree college o 2012 bisini simi Kokborok elective subject khe phwrwngjakkha, tei 2015 bisini simikhe Master Degree khwlaimanbaikha, 2018 Kokborokbai Ph.D bo chengwi rwjakkha tei khwlaibo tongbaikha. Twrwk twrwk Kokborokni hamkraino naiwi o jorao kwbangkheno bwskango agukjakno hwnwi mano, Govt. office o Kokborokbai Application rilaikha, Kokborokbai office o thangwi koklam salaikha, tei Haphangbo tabukni o jorabai Kokborokbai samung tangnani, bwskango twlangna bagwi yapiri seui tongmani swkangni swlai nukjakkha.


Kokborok Tripura haste haphangni kok hwnwi gosijakma salno rwgwi bisibrumno 19th January o hohom dodom khwlaino Govt. o salno rwgwi joto rwng swrwngnai, phwrwngnai tei sebuk khwlainairokno twiwino Agartala o kotorkhe panda sokchajago. Phung swkango rally khwlaijago tei sarigo kwrwngsao panda khwlaiwi Swikwrwng, tamkwrwng, rwchap kwrwng abohai tipra dophani kwrwngrokno Borom bwlaibo yapharjago. Haphangni omohai samung bwtang naharmano bolaithaibo tongo. Haphangno karwibo juda juda NGO rokbo o Kokborok recognition dayno je mantwi palailaio. Kokborokni hamkraini bagwi o samung belai hamsajak. Tei nini ani sichamungbaino chini Mani kok Kokborokni hamkraibo teibo bwskango swkangwi mannai aboni bagwi Mani kokno mwthangwi toninani, phuwarnani chwng jottonino yak tongo. Nini kok ani kok hwnwi salaiyaui chwng jotto jottoni koknono borom rilaithai. "Mani kokno hamjakdi tei Kokborok sadi, buinobo phwrwnhdi."


This article has been created as a part of the Adivasi Awaaz project, with the support of Misereor and Prayog Samaj Sevi Sanstha.


bottom of page