top of page

Tripura Dophani Dharma tei bahai khe Dharma kak kha saimandi


Agini jorao Tripura ni borok rok hayung bai swnamjak nature no tei subrai raja no puito khlaigo tei khulum go abono borokni dharma. O kokbwkhal boromgwnangjwk Ajita Tripura ni bijab poremani bising twi kwbangma research khai gwi suijak kha. Kusung kusung bosong romgwi Tripura dopha rok nature no twigwi no khulum laiwi phai go, tei borom ro laigwi phaigo. Tamoni hinmale nature wngkha swngcharno swnamnai Subrai bai swnamjak abono karwi mwnwiso sarok eba kebo thangwi tongwi manglak. Tripura rok joto puja gono boli rogo tei chuwak bo je khe no ma tongo. Abo Hindu dharma rok bai kisa phano sol laiya. Tripura bosong rok agini salgo Dev-Devi ni puja khlaiya. Phiya tabokni salgo kwbangma jati bai milok jakgwi thangma bai Tripura rok kwbangma hindu mwtai Dev-Devi ni puja khlaiwi tongo, baksa-buksu thaigo khe ba Christian dharma no nagwi thang bai kha tei abono karwi bo islam, Buddhist dharmo nukjak go. Phiya tabokni jora o bo Tripura rokni dharma kwmaya kho. Borom gwnang jwk Ajita Tripura sakha joto Tripura no sakni dharma no twigwi tongkhe chago. Tamoni hinmale “Religion is a identity of any caste or race”. Je bosong eba je dopha sakni kusung-kusung bosongno twigwi naharmwng gwnang tei twidulna kwrwng oh bosongno kuchuk kawi sinimung manwi tongo. Abono baithangni kwbwi. Jati hamkhrai ni bangwi kwbangma raida bo tong go Tripura dopha go phiya twlwk twlwk hujak na nai tong bai kha.



Kokthai go tongo “custom, culture and religion is the identity of any caste or race. If custom, culture and religion are lost, everything is lost. So we should preserve it, protect it and foster it. This is the way to survive”.


Raj amolni simino Tripura dopha wngkha Tripura hago tong nai Tripura hani bwsa rok, belai kheno laibuma kwcham kusung-kusung kwrwngwi phaijak tei sisawi phaijak. O Tripura hani bwsarok twlwk twlwk 1900 bisi ni simi sakni dharma, sinimung tei twimwng(culture) bai kakna chengo. Tripura ni Maharaja Bir Bikram kishore Manikya Debbarman dakti thwi mabai (1947) Tripura hasteo tei Rajdarbar go paiphlaiya birman faigwi Bubagra rokni naikolmung mwthakjak kha yagulo Tripura haste ni hamkhrai ni bangwi chibwrwi bisi sajlani buma Randi Maharani kanchan Prabha Devi Bharat haktor bai kwrwng rigwi marikha. Rajtontro 1949 bisi go paimani yagulo bo Tripura haste ni tripuri rok kwbangkuk(majority) tong mani twlwk twlwk kisagwi(minority) wngwi pai kha, chaya raida bai Bangladesh ni borok kwbangma hapfai mani bangwi. Phatar haphar ni haphnai rok dalbidal dharmo prochar khai phai bai kha tei borok ni mission kwbangma jaga gono kwpwlai bo wng kha tei Tripurasa rok sakni sirisity ni dharma no yakagwi dalbidal dharmo go hapna cheng kha. Ma pha kwrwi hinkhe bwsa rok pal maya wngma hai no Tripurasa rok bo pal manliya sak ni kahama raida, dharmo tei culture rokno kwbangma borok no yakai ribai kha. Tabok Tripura haste go dharmo nukjak go hindu, christain, islam tei bhudist phiya Tripurasa rok ni dharmo tei raida borok bai solaiya. Jotto Dharma hasteni hamkhrai ni bangwi no pwila achai go phiya borok mwnwiso sarok nini ani khorok sa tei khoroksano kaham hamya hinlai gwi nasrelai go kwchar go kwmakha Tripurasa rok ni sirisity ni raida, dharmo tei culture. Tripura haste go twtwk twlwk swlai jakma nukjak kha bebak digi no rang pwicha, dopha, culture tei rajnoitik. Tripura haste go 19 tribes tong go borok nonw Indigeneous people hwnwi sinijak go. O 19 dopha ni borok rok wngkha belai kheno kha kaham, kwchang tei kwbwi borok abohai no bwini kok no bo pwito khwlaina kwlai, hamjakna kwlai tei borom bo rigo. O bharat hakotor bai kwrwng mani tabok 2022 go 73 bisi wngkha kwbangma jora kaham hamya sokfai kha kaisa jora go kwmana naibaikha maa ni kok, kwmana naikha sirisity ni dharma raida, kanmwng chumwng, mwsamwng rwchamwng tei dopha. Tripura jati go simiya jotto Tripuri/Tiprasa dopha gono situation solaimwlai fiya baksa buksu lekha pora rwngwi sisagwi faimabai thinang no nahargwi khorang tisana cheng jakkha. Wansok mwng kwrwng rok wansok kha Tripura dopharok eba Tiprasa rok minority wngpai mahai sakni sinimwng bo kwmagwi painai kha, jekunu jati ni sinimwng wngkha sakni kanmwng, chamwng, dharmo, mwsamwng rwchamwng tei maa ni kok kokthai. Tabok ni chwrai rok lekha pora rwngsa gwi phaimani yagulo twlwk twlwk chetona bo faisabai kha tei sakni kwmajak laibuma no naitukna bangwi srangsa bai kha. Chwrai rok no haste ni chati borok ni bising twi no chwng chini jati tei tiprasa dopha ni sinimwng no mwthang gwi manarwk lainai.



O kokbwkhal ni bising twi ang kok kwchar na mwchung go jora ni loge loge je swlai jakna tongmani swlai jak kha phiya kaisa tei kaisa no hamya tahinbai jadi, jotto dharmo no kaham tei santi ni bangwi achai kha, kaisa tei kaisa ni dharmo no borom rona tapok bai jadi, sakni sinimwng (maa ni kok, dharmo, rwchamwng, mwsamwng, kanmwng chumwng) no tapokbai jadi tei sakni dopha go tamo kaham tamo hamya tong naituk gwi teibo kaham khlai na bangwi yapri sedi. Kami ni chwrai rokno kaham khe lekha fwrwng bai jadi tei nesha rok takhai bai jadi, jephano raida ni baire hinkhe chaya, raida no twina nang nai, o kok kwbwi tiprasa dopha go samwng fru rogo hinkhe chowak tong go fiya abono nung nani bo raida tong go, chowak nungwi phekgwi jatrepod wngna baigwi pwila swnam jak mani ya, chowak no hino English bai alcohol, alcohol wng kha kaisa bithi overdoses nakhe side effect rinai, alcohol ni samwng wng antiseptic(yongsa eba micro organism no bwthargo), digestive agent (okhwi rigo) tei metabolism kaham khai gwi sak go energy rigo, agini salgo tabok ni hai hospital doctor scientist kwrwi aboni bangwi o Tripurasa rok o chowak no samwng go phwnang go tei raida tong go khasa khanwi bara riya, phiya baksa buksu borok bwsa rok raida ni fatar thang gwi nungwi sakni sinimwng tei sak sak no lachimwng rigo. Jekunu dopha jekunu dharmo gono raida no twiya borok rokni jaga thai kwrwi. Je dophani borok rok raida no twigwi tong go o dopha ni borok rok kuchuk go kagwi mano. kaham raida no kheba manarwk nai , hamya tong mwng chamwng(chowak eba nesha) no kheba makhibi nai haikhe si chwng chini sinimwng no chwng kuchuk go tisa manai tei dophani sinimwng mannai. Tei dharm ni mwng bai andbiswas eba hamya no mokol kholopgwi pwito khlai tongbai kha hinkhe abohai rokno hugwi makhinai.


O kokbwkhal wngkha Borom gwnang jwk madam Ajita Tripura ni suijak no ang review suimani tei kwbangma research khai gwi tei translated khlai kha Bengali to kokborok. Bo kaisa o bijak go suimani kokthai wng kha “custom, culture and religion is the identity of any caste or race. If custom, culture and religion are lost, everything is lost. So we should preserve it, protect it and foster it. This is the way to survive”.


"O kokbwkhal swnamjakha Adivasi Awaaz projectni bwkhaktwi, Misereor tei Prayog Samaj Sevi mothani chubamungbai"


bottom of page